Η Στοά μας, όπως κάθε χρόνο, ετσι και φετος, πραγματοποιησε το φιλολογικο μνημοσυνο στο ναο του Αγίου Γεωργίου του Λατίνου ή των Φιλικών, με τη συμμετοχη πληθους αδελφων και καλεσμενων.
Ακολουθει η ομιλια του Σεβασμιου Διδασκαλου για το ετος 2018-2019 Διονυσιου Λευτερατου :
Κύριε Πρόεδρε του Δημοτικού Συμβουλίου
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι
Κυρίες και Κύριοι
Αγαπητοί μου αδελφοί.
Σας καλοσωρίζω στο σημερινό φιλολογικό μνημόσυνο που πραγματοποιεί η Στοά μας Αστήρ της Ανατολής υπ.αρ. 880, σας ευχαριστώ για την Συμμετοχή σας και σας εύχομαι Χρόνια Πολλά με υγεία και οικογενειακή γαλήνη.
Η ιστορία όπως όλοι γνωρίζουμε είναι «historia magistra vitae”, o πραγματικός και πρακτικός δάσκαλος της ζωής αφού τα πολυσχιδή και πολυειδή μονοπάτια της είναι αυτά που καθοδηγούν τα βήματά μας και την γενικότερη πορεία μας μέσα στον χρόνο. Ετσι, η ποικιλία και η πυκνότητα των αχναριών της ανθρώπινης δραστηριότητας δημιούργησαν την Ιστορική μνήμη η οποία διαφυλάττει την ιερή παρακαταθήκη κάθε Εθνους.
Ορθά έχει ειπωθεί πως έθνος χωρίς μνήμη είναι καταδικασμένο να περιπέσει στην λήθη. Με όλη την δύναμη της ψυχής και του μυαλού μας, αντιστεκόμαστε σε αυτήν και αναγνωρίζουμε την υποχρέωσή μας να μην είμαστε επιλήσμονες των γεγονότων καθώς επίσης και των προσωπικοτήτων εκείνων που σφράγισαν καθοριστικά την ιστορική πορεία της νεότερης πατρίδας μας.
Ας υποκλιθούμε με ευλάβεια στους ανθρώπους εκείνους οι οποίοι σεβόμενοι την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, θυσίασαν τα πάντα στον αγώνα. Εμφορούμενοι από τα ιδανικά της φυλής χωρίς να υπολογίσουν το κόστος της ανθρώπινης ύπαρξης, χωρίς να λυγίσουν από τις ανθρώπινες αδυναμίες ενσάρκωσαν την λερναία ύδρα του φλογερού Ελληνα. Στρατευμένοι δίπλα στον Μεγάλο Θεό τον Yψιστο Κριτή του σύμπαντος, αποφάσισαν να ταμπουρωθούν ο ένας δίπλα στον άλλον. Παραστάτες σε αυτήν την άνιση μάχη κάποιες από τις μεγαλύτερες εσωτερικές δυνάμεις της ανθρώπινης ύπαρξης. Η πίστη, η ελπίδα και το όραμα.
Η πίστη, είτε αναφέρεται στο Θείο είτε στα καθημερινά και ανθρώπινα, είναι απαραίτητη σε κάθε ψυχή, και κινητήριος μοχλός για κάθε τι μεγαλειώδες. Η έλλειψή της δημιουργεί ψυχική δυσαρμονία. Μέσα από την διαδικασία αυτήν, γεννιέται η πραγματική ελπίδα, φάρος για την ζωή του καθένα, ότι όλα μπορεί να συμβούν,και να συγκεραστούν από την αρχή. Κάπως έτσι, εκείνοι οι από πρώτης άποψης ακατέργαστοι και καταπιεσμένοι, άφησαν τις ψυχές τους να οραματιστούν. Την κατάλληλη στιγμή έβγαλαν από την φαρέτρα τους τα βέλη του φλογερού πατριωτισμού, της αυταπάρνησης και του γνήσιου Εθνισμού τους, κι έτσι δομήθηκε ο αγώνας που μέχρι και σήμερα είναι αξιοζήλευτος και διαλάμπει για την αρμονία και το ηρωϊκό κάλλος του.
Ανέδειξαν με το πάθος της υπέρλαμπρης δυναμικής τους, την ελπίδα ότι θα καταφέρουν το όνειρο της λευτεριάς να το καταστήσουν πραγματικότητα, και με την λαχτάρα αυτήν που ξεδιψά το είναι, να εισπράξουν τους καρπούς των κόπων τους. Η Ελληνική επανάσταση κατέδειξε το πώς μια ήττα μπορεί να μετατραπεί σε Νίκη, όταν το πραγματικό πείσμα και η εμμονή στον αγώνα προέρχονται από έναν λαό που μέσα από το αίμα του πολεμώντας τον κατακτητή ανέπτυξε την εθνική του συνείδηση. Ο Μέττερνιχ δεν μπόρεσε ποτέ να καταλάβει «τι είναι Ελλάς», εφόσον χρησιμοποιούνταν απαξιωτικά για το μικρό τιποτένιο Εθνος μας. Η παλιγγενεσία και η επανάσταση απέδειξε περίτρανα σε όλους τους Μέτερνιχ, του παρελθόντος και του παρόντος αλλά και του μέλλοντος, ότι η Ελλάδα δεν είναι ανυπόστατη, δεν είναι μικρή αλλά όπως αναφέρει ο Ζοζέφ ντε Μαίστρ, «οπλισμένοι με μια παράφρονα διαλεκτική, θέλησαν να διαιρέσουν το αδιαίρετο να διεισδύσουν στο αδιαπέραστο.»
Ακολουθώντας τον Βενιαμίν τον Λέσβιο στα στοιχεία της Μεταφυσικής του το 1820 γράφει «Η φύση έχει θέσει όρια στις προσδοκίες των άλλων ανθρώπων, όχι όμως και των Ελλήνων. Οι Ελληνες ούτε στο παρελθόν ούτε τώρα υπόκεινται στους νόμους της φύσης».
Αισθάνομαι πραγματικό δέος να στέκομαι μπροστά σε τούτο το άνοιγμα, που τόσα χρόνια μετά, χάσκει βουβό, εκπέμποντας την αγωνία των ψυχών εκείνων. Μέσα από αυτήν την στενωπό σέρνονταν τα κορμιά των λαμπερών ηρώων που πάλευαν για τα ιδανικά τους. Σώζοντας τους εαυτούς τους έσωζαν χιλιάδες άλλους Ελληνες, αφού η πολύτιμη ζωή τους ήταν ταγμένη πλέον στον μεγάλο αγώνα του Εθνους. Μέσα από τις πράξεις τους με αποφασιστικότητα και ρώμη, διεκδικούσαν ένα καλλίτερο αύριο για την γενιά τους και τελικά, επέτυχαν το σήμερα της δικής μας γενιάς.
Το εκκλησάκι που βρίσκεται απέναντί μας αποτέλεσε την θρυαλλίδα της Φιλικής Εταιρίας που οι επανειλημμένοι σεισμοί και ιδιαίτερα αυτός του 1893 δεν μας αφήνουν να δούμε παρά μόνο με τα μάτια της ψυχής νοερά το το κελί που ο Ανθιμος Αργυρόπουλος , ο εφημέριος του ναού του Αγ. Γεωργίου της οικογενείας Λατίνου, όρκιζε σε ένα παλιό και σκευρωμένο εικόνισμα με τρείς αλλοιωμένες από τον χρόνο μορφές ένθερμους πατριώτες. Ο ναός βρίσκεται σε μικρή απόσταση από την πόλη. Στο ψήλωμα χωμένος μέσα στο πράσινο της Ζακύνθου που όταν πέφτει η νύχτα μεταμορφώνεται σε όραμα μυστηρίου και γοητείας. Το δεξί χέρι σταθερό επάνω στην εικόνα, και το αριστερό απιθωμένο στο στήθος στο μέρος της καρδιάς ως ένδειξη πλήρους πίστης και υποταγής στον εθνικό σκοπό. Το μαλακό κερί που τρεμόκαιγε αντιπροσώπευε το εύπλαστο της ψυχής που ερχόταν σε αντιδιαστολή με την τραχιά, αλλόκοτη, και ταλαιπωρημένη εμφάνισή . Η εξαγνιστική φωτιά, που μόνο μέσα από αυτήν μπορούν τα πάντα να ξαναδημιουργηθούν, να διαλυθεί το σκοτάδι της αμάθειας και να προβάλει το πραγματικό φως, αυτό της γνώσης και της αποφασιστικότητας. Εκείνη την στιγμή του μεγάλου μυσταγωγικού θεάματος, συντελούνταν η νεκρανάσταση, χανόταν η παλιά ύπαρξη για να γεννηθεί μέσα από την τρεμάμενη φλόγα η καινούργια. Η καρδιά, το κυρίαρχο όργανο, και ο νους να κατευθύνει το πνεύμα στην ολοκληρωτική ανύψωση.
Γονυπετείς, συντελείται το μυστήριο της μύησης. Επάνω στην πέτρα που απεικονίζει την βασιλίδα με τον δικέφαλο αετό, την γλυκειά εκείνη πατρίδα που μόνο γόους αλλά και δέος προκαλεί η ανάμνησή της, με την ανάμνηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου του τελευταίο αυτοκράτορά μας που οραματίστηκε στα χρόνια του την ανασύσταση μιας καθαρά ελληνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. « Ελληνες εσμέν το γένος ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί»…..
Ο Μακρυγιάννης αφηγείται την μύησή του στην Φιλική Εταιρία.
«Πήγα. Κατεβάζει τις εικόνες όλες, με ορκίζει και αρχινάει να με βάλει εις το μυστήριον. Αφού προχώρεσε τότε το ορκίστηκα ότι δεν θα το μαρτυρήσω κανενού. Όμως να μου δώσει καιρό οκτώ ημέρες να συλλογιστώ αν είμαι άξιος δι αυτό το μυστήριον. Κι αν μπορώ να ωφελήσω να το λάβω. Η να κάτσω. Είναι σαν να μην το ξέρω ολότελα. Πήγα, στοχάστηκα και τάβαλα όλα ομπρός. Και σκοτωμών και κιντύνους και αγώνες, θα τα πάθω δια την λευτεριά της πατρίδας μου και της Θρησκείας μου. Πήγα και του είπα. Είμαι άξιος. Του φίλησα το χέρι, ορκίστηκα. Τον περικάλεσα να μη μου μαρτυρήσει τα σημεία της κατήχησης, ότι είμαι νέος και να μην αντέξω και λυπηθώ την ζωή μου και προδώσω το μυστήριον και κιντυνέψει η πατρίς.»
Ακολουθούν δεκάδες εκατοντάδες, χιλιάδες ανθρώπων που μέσα από την μυσταγωγική διαδικασία της μύησης αφουγκράζονται τον ρυθμό του σύμπαντος κόσμου και ξεκινουν την νέα τους πορεία προς την Νίκη, προς το Φως. Είναι πλέον Φιλικοι. Ακόμη και σήμερα εκκωφαντικοί αντίλαλοι των ψυχών αυτών, γατζώνονται σε κάθε σημείο της Ιστορικής αυτής εκκλησίας. Δραγώνας, Στεφάνου, Φωτομάρας, Νικηταράς, Πετιμεζάδες, Ρώμας, Σολωμός, Κολοκοτρώνης, Αννινος, Ασημακόπουλος, Αρβανιτάκης, Μαρτινέγκος, Γαήτας, Γραμματικόπουλος, Γρυπάρης, Ζαχαριάδης , Καλύβας, Καντούνης, Κοκκίνης, Κούρτσολας, Λισγαράς, Πέττας Λογοθέτης και άλλοι.
Ποιος αλήθεια θα μπορούσε να φανταστεί, μέσα στα πλαίσια της αδυσώπητης σκλαβιάς των Ελλήνων, και με τις διεθνείς συγκυρίες της εποχής εκείνης, του σκοταδισμού και της φτώχειας, πως τρείς ουσιαστικά άσημοι έμποροι, ταπεινής καταγωγής, θα συνέτειναν στην σπορά και υλοποίηση της Εθνεγερσίας?
Η φιλική εταιρία ιδρύθηκε στην Οδησσό τις 14 Σεπτέμβρη του 1814, από τον Νικόλαο Κουμπάρη μετονομασθείς αργότερα Σκουφάς,τον Αθανάσιο Τεκελή ή Τσακάλογλου, ο γνωστός Τσακάλωφ, και τον Εμμανουήλ Ξάνθο. Αφανείς έμποροι που δεν διέθεταν ιδιαίτερο κύρος. . Ηταν μυημένοι σε μυστικές εταιρίες. Ο Κων. Ράδος είχε προκατηχήσει τον Νίκο Σκουφά, ο ίδιος είχε μυηθεί στον Καρβοναρισμό. Ο Εμ. Ξάνθος είχε μυηθεί το 1813 στην τεκτονική Στοά Λευκάδας.
Παρά την δυσκολία της εποχής, την δεισιδαιμονία και την ύπαρξη δεσποτικών καθεστώτων ,οι άνθρωποι αυτοί, μπόρεσαν να ερμηνεύσουν την γεωπολιτική θέση της Ελλάδας και τις πιθανές εξελίξεις των άλλων αυτοκρατοριών. Μοναδικό τους όπλο η πίστη στον θεό και η αγάπη για την λύτρωση της πατρίδας. Χωρίς καμία οικονομική ευρωστία και κοινωνική επιφάνεια, επέτυχαν το ασύλληπτο το εντελώς αδιανόητο, αυτό που προκαλούσε την θυμηδία των ισχυρών, αλλά και την απελπισία στις ορδές των Οθωμανών. Οι συνθήκες και οι συγκυρίες δρούσαν ως πραγματικοί καταλύτες στην δημιουργία της Φιλικής και της απήχησης που είχε. Από το 1770 έως το 1814 διάφορες εταιρίες δημιουργούνταν από Ελληνες της διασποράς σε διάφορα σημεία της Ευρώπης αναδεικνύοντας την τάση ευρύτερης δικτύωσης των Ελλήνων, φαινόμενο που έγινε γνωστό στην Ιστορία ως εταιρισμός. Οι διανοούμενοι και έμποροι με την δραστηριότητα του πνεύματος και την επιχειρηματικότητα του μυαλού τους, βρίσκονταν παντού, γνωρίζοντας ιδέες, καταστάσεις. Η Επαφή με τον διαφωτισμό, ο Ελευθεροτεκτονισμός της εποχής εκείνης, η Γαλλική επανάσταση, που μετέδιδαν το αίτημα για ελευθερία και απεγκλωβισμό από την ελέω Θεού εξουσία, έδωσαν πραγματική ώθηση. Γνωστές εταιρίες, ήταν η μυστική εταιρία που ιδρύθηκε στην Ρωσία επί Μ. Αικατερίνης από το Στρατηγό Πέτρο Μελισσηνό, η Λέσχη Αλέξανδρος της Τρανσυλβανίας που ιδρύθηκε από τον οσποδάρο της Βλαχίας Αλέξανδρο Μουρούζη το 1777, η Λέσχη Φοίνιξ στην Μόσχα που ιδρύθηκε το 1887 από τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, η Εταιρία των Φίλων στο Βουκουρέστι η οποία συστάθηκε την δεκαετία του 1780 και στην οποία μετείχε και ο Ρήγας Φεραίος. Ακομη η Ελληνική Εταιρία που συστάθηκε στο Παρίσι το 1809 από τον Τσακάλωφ και το Ελληνόγλωστο Ξενοδοχείο την ίδια χρονιά από τον Γρηγόριο Ζαλίκη. Σκοπός του ήταν η πνευματική αναγέννηση του Ελληνισμού που θα οδηγούσε στην απολύτρωσή του από την δουλεία. . Την ίδια εποχή εμφανίζεται στην Βιέννη η εταιρία των πέντε ή αλλιώς της σιωπής των Ελλήνων που θεωρείτα ιαδελφή της Ιταλικής εταιρίας των Καρμπονάρων. Οι στόχοι των τελευταίων είχαν πατριωτικό και γενικότερα φιλελεύθερο – δημοκρατικό σκοπό. Εξέδιδαν μέχρι και λίβελους όπως αυτός στο Θέατρο της Σιένας τις 23 Ιουλίου 1820
< Πολίτες είμαστε της Ιταλίας της περίφημης πατρίδας γενναίων και ηρώων, ναι με το ξίφος θέλουμε εμείς πάλι να συντρίψουμε τις αλυσίδες, το δίκιο συγκλονίζει επί τέλους έναν λαό που υποφέρει,απ΄των τυράννων τον άσπλαχνο ζυγό>. Η Εταιρία των Καρμπονάρων αναμφίβολα είχε την συμμετοχή της στην επιτυχία της επανάστασης του 21. Η επιμελής απόκρυψη των αχναριών της, γίνεται για να βοηθήσουν τον αγώνα και απόδειξη είναι η απόφαση του συνεδρίου Λάϊμπαχ Γενάρης Μάης 1821 που τα μέλη της Εταιρίας κηρύχθηκαν ένοχοι εσχάτης προδοσίας. Προσωπικότητες όπως ο Λόρδος Μπάϋρον, Κόντε Σανταρόζα, του Στρατηγού Ροζαρώλ και άλλων που μετέχουν στον αγώνα μέχρι την τελική θυσία.
Ο Καρμπονάρος Ανδρέας Κάλβος, εκφράζει το πνεύμα της αντίστασης μέσα από τον μεστό του λόγο φτάνοντας στις παρυφές της πίστης μας.
«Οσοι το χάλκεον χέρι, βαρύ του φόβου αισθάνονται, ζυγόν δουλείας ας έχωσι. Θέλει αρετήν και τόλμην η Ελευθερία. Αυτή επτέρωσε τον Ικαρον κι αν έπεσεν ο πτερωθείς και επνίγη θαλασσωμένος, αφ΄υψηλά όμως έπεσε κι απέθανεν ελεύθερος».
Το 1812 ιδρύεται στο Παρίσι η εταιρία Αθηνά, ενώ κατά την περίοδο 1813-1815 ιδρύεται η Φιλόμουσος Εταιρία αρχικά της Αθήνας και μετά της Βιέννης. Φαινομενικός σκοπός της Φιλομούσου Εταιρίας των Αθηνών ήταν” η καλλιέργεια και ο φωτισμός του ελληνικού πνεύματος των νέων δια της σπουδής των επιστημών, ή έκδοσις χρήσιμων βιβλίων ή βοήθεια ενδεών μαθητών και άλλα. “ Η Φιλόμουσος της Βιέννης έρχεται έναν χρόνο μετά από αυτή της Αθήνας με στόχο της να δώσει τα αναγκαία μέσα στην πρώτη για την επίτευξη των σκοπών της. Τέλος στην Κωνσταντινούπολη ιδρύεται από τον Ηλία Χρυσοσπάθη η εταιρία των καλών Εξαδέλφων που συνυπάρχει για μικρό χρονικό διάστημα με την Φιλική Εταιρία πριν να απορροφηθεί ολοκληρωτικά από αυτήν.
Ολα τα ιδεολογικά ρεύματα της εποχής πέρασαν από την Ιταλία πρώτα στα ενετοκρατούμενα Ιόνια Νησιά και μετά στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η Ζάκυνθος και η Κέρκυρα έγιναν εθνικά και πνευματικά κέντρα πριν την Επανάσταση και τόπος υποδοχής των καταδιωκόμενων Ελλήνων, από την Ρούμελη και τον Μωριά γνωστοί ως Ζακυνθινομωραίτες. Αυτοί αποτέλεσαν τον συνδετικό κρίκο με τους Ζακυνθίους και με τα μέρη από τα οποία κατάγονταν, που ήταν σημαντικό ενωτικό στοιχείο μεταξύ του υπόδουλου Ελληνισμού και της Επτανήσου Τίποτα πια δεν μπορούσε να σταματήσει την χειμαρρώδη εξέλιξη των πραγμάτων. .. Η Φιλική Εταιρία. Οργανώνεται με βάση τις αρχές του Τεκτονισμού.
Βασικος σκοπός της Φιλικής Εταιρίας ήταν να βοηθήσει στο να συνειδητοποιήσουν οι Ελληνες την δυνατότητα απελευθέρωσής τους και να οδηγήσει οργανωμένα και με συγκεντρωμένες όλες τις δυνάμεις του το Εθνος σε επανάσταση. Η δύναμη της Φιλικής Εταιρίας βασιζόταν στην μυστικότητα της Αόρατης Αρχής, η οποία από την πρώτη στιγμή περιβλήθηκε με τέτοια μυστική αίγλη ώστε να πιστεύεται ότι συμμετείχαν σε αυτή πολλές σημαντικές προσωπικότητες. Η Αρχηγία της Φιλικής ανατέθηκε στον τέκτονα Αλ. Υψηλάντη. Οι στοές της Δύσης διαφωτισμένες από Ελληνες λογίους μεταλαμπάδευσαν σε όλη την Ευρώπη την ιδέα του ελεύθερου Ελληνικού Εθνους και έγιναν κέντρα αμιγούς φιλελληνισμού.
Η σημαντικότερη διαφορά που παρουσίαζε η εταιρία σε σχέση με τις άλλες ήταν η συνειδητοποίηση από τα μέλη της ότι ορκίζονταν πίστη στην πατρίδα με κάθε τίμημα. Όχι μόνο της ίδιας τους της ζωής αλλά και την σύγκρουση των μελών της με τον κοινωνικό ή ακόμη και το οικογενειακό τους περιβάλλον. Ετσι αν παρίστατο ανάγκη, πατέρας θα σκότωνε τον γιό, αδελφός τον αδελφό προκειμένου να μην προδοθούν τα μυστικά της. Στην εξομολόγηση στην οποία υποβάλλονταν τα υποψήφια μέλη, φαινόταν η πρόθεση του μυημένου να λύσει τους δεσμούς τους με τον παραδοσιακό κόσμο. Η απογύμνωση της ψυχής και του πνεύματος, οδηγεί υπό τις παρούσες συνθήκες στην ολοκληρωτική προσήλωση των σκοπών της Εταιρίας, και σε συνδυασμό με τα λόγια του όρκου πίστης, στραγγάλιζαν κάθε δισταγμό κάθε αναβολή κάθε ανθρώπινη αδυναμία. Η Φιλική εταιρία, επί 7 συνεχή έτη μετά την ίδρυσή της είχε προετοιμάσει το έδαφος για τον αγώνα. Στους κόλπους της είχαν μυηθεί έμποροι, πρόκριτοι, Ιερείς, αρματωλοί, καπεταναίοι, καραβοκύρηδες, διανοούμενοι και γενικά όλοι εκείνοι που μπορούσαν να συνεισφέρουν στον αγώνα. Οι δραστηριότητές της απλωνόταν στην Κωνσταντινούπολη την Σμύρνη την Αλεξάνδρεια, τη Οδυσσό την Μόσχα τις παραδουνάβιες ηγεμονίες, τις μεγάλες Ευρωπαϊκές πόλεις, τα Ιόνια νησιά και φυσικά την κυρίως Ελλάδα με επίκεντρο την Πελοπόννησο. Η προσπάθεια της Φιλικής Εταιρίας για τον συντονισμό της εξέγερσης ων Ελλήνων ήταν μεγάλη και επιτυχής.
Κυρίες και Κύριοι
Ηθική μας υποχρέωση είναι να μνημονεύσουμε χιλιάδες άνδρες γυναίκες ή παιδιά που έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι για την πατρίδα και δεν είναι καταγεγραμμένοι στον κατάλογο που είναι αναρτημένος στο εσωτερικό της εκκλησίας. Οι ιαχές τους ακούγονται μέχρι σήμερα και καθοδηγούν όλους εμάς να φυλάσσουμε θερμοπύλες. Οι σκληρές εικόνες των μαχών, με τα τεμαχισμένα κορμιά, δείχνουν το ειδεχθές πρόσωπο του πολέμου όπου και όποτε αυτός κι αν λαμβάνει χώρα, αλλά και το πάθος των Ελλήνων για την λευτεριά τους. Γνωρίζουν πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος παρά μόνο αυτός της μεγάλης θυσίας. Πιστεύοντας πως ο Θεός της Ελλάδας όπως είχε πεί ο Στρατηγός των Στρατηγών Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, έχει βάλει την υπογραφή του για την λευτεριά της πατρίδας. Αξίζει τον κόπο να ακούσουμε τα λόγια του θρυλικού αδελφού μας Θεοδώρου Κολοκοτρώνη στον ναύαρχο Χάμιλτον, όταν ο τελευταίος, του υπεδείκνυε συμβιβασμό με τους Τούρκους.
«εμείς καπετάν Αμιλτον ποτέ συμβιβασμόν δεν εκάμαμε με τον Τούρκον. Αλλους έκοψε άλλους εσκλάβωσε με το σπαθί, και άλλοι καθώς εμέις εζούσαμεν ελεύθεροι από γενενά σε γενεά. Ο Βασιλεύς μας εσκοτώθη. Καμιά συνθήκη δεν έκαμε. Η φρουρά του είχε παντοτινόν πόλεμενο με τους τούρκους και δύο φρούρια ήταν πάντοτε ανυπότακτα. Η φρουρά του Βασιλέως μας είναι οι Κλέφτες τα φρούρια η Μάνη και το Σούλη και τα Βουνά».
Τελειώνοντας, θα επαναλάβω αυτό που ηχεί μέσα στην ιστορία και φτάνει μέχρι τις μέρες μας.
« Η θεία δικαιοσύνη ας εξαντλήσει επάνω εις την κεφαλήν μου, όλους τους κεραυνούς της, το όνομά μου να είναι εις αποστροφήν, και το υποκείμενόν μου το αντικείμενον της κατάρας και του αναθέματος των ομογενών μου, αν ίσως λησμονήσω εις μίαν στιγμήν τας δυστυχίας των και δεν εκπληρώσω το χρέος μου. Τέλος ο Θάνατός μου ας είναι η άφευκτος τιμωρία του αμαρτήματός μου, δια να μην λησμονώ την αγνότητα της Εταίρίας με την συμμετοχήν μου.»
Σας ευχαριστώ, Χρόνια Πολλά
Θέλω επίσης να ευχαριστήσω τις Τεχνικές Υπηρεσίες του Δήμου Ζακυνθίων και τους εργαζομένους, καθώς επίσης και τους εργαζομένους του Τμήματος Κοινοχρήστων Χώρων, του Δήμου Ζακύνθου που εργάσθηκαν αγόγγυστα για τον ευπρεπισμό του χώρου σε αυτό το Ιερό Εκκλησάκι που βρίσκεται στην Ιστορική Εδρα της Ζακύνθου την Μπόχαλη.
ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΛΕΥΤΕΡΑΤΟΣ
ΣΕΒΑΣΜΙΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ